NFC zu E-K-01

DECYDUJĄCE WYDARZENIA

Rzesza Niemiecka wzorowała swoje regulacje prawne dotyczące bezpłodności i »Eutanazji« na decyzjach podejmowanych za granicą. Morderstwo dziecka w Lipsku-Dösen na prośbę Adolfa Hitlera o ułaskawienie było punktem zwrotnym dla »Eutanazji pediatrycznej«. Morderstwo tysięcy polskich więźniów azylu w okupowanej przez Niemców Polsce od 1 września 1939 r. było decydujące dla wdrożenia masowej »Eutanazji«.

Es ist ein schwarz-weißes Foto. Es hat eine helle Umrandung. Auf dem Foto sitzen Carrie Buck und Ihre Mutter. Carrie sitzt links. Sie hat kinnlange dunkle Haare. Ihre Mutter hat ihre ergrauten Haare hochgesteckt. Beide Frauen tragen helle langärmelige Kleider. Sie sitzen auf einer Parkbank und blicken ernst in die Kamera. Die Mutter hat ihre Hand auf die Schulter ihrer Tochter Carrie gelegt. Im Hintergrund sind Bäume, eine Hecke und eine Straße erkennbar.

Carrie i Emma Buck w »Virginia Colony for the Epileptic and Feeble-Minded« przed procesem Buck v. Bell w Wirginii, listopad 1924 r. Zdjęcie: Arthur Howard Estabrook.

Archiwum Uniwersytetu w Albany, Uniwersytet Stanowy w Nowym Jorku.

Do 1933 r. w 30 stanach USA obowiązywały przepisy dotyczące sterylizacji. W 1927 r. Sąd Najwyższy USA orzekł, że leczenie niepłodności może być przeprowadzane wbrew woli osób, których dotyczy. Decydująca sprawa dotyczyła Amerykanki Carrie Buck, która bezskutecznie walczyła w sądzie przeciwko sterylizacji. Zasadniczo każdy mógł zostać wysterylizowany wbrew swojej woli.

Już na początku lat 30. XX wieku lekarze na całym świecie popierali eutanazję jako »wyzwolenie« od ciężkiej, nieuleczalnej choroby. W Danii i Czechosłowacji »bezbolesny sen śmierci« był już wtedy bezkarny. W Stanach Zjednoczonych lekarze domagali się wprowadzenia ustawy, która znosiłaby karalność »zabójstwa z litości«. Nazistowie wzięli to za przykład.

Es ist eine gedruckte Seite aus einer Zeitschrift. Der Text ist zweispaltig und in Englisch.

Fragment z W.W. Gregg: Prawo do zabijania. North American Review nr 237, 1934, s. 242.

Es ist ein schwarzes-weißes Portraitfoto von Werner Catel. Er trägt eine weißen Arztkittel mit dunkler Krawatte. Seine Haare sind kurzgeschnitten. Er blickt in die Kamera. Sein Blick ist ernst.

Werner Catel, Szpital Uniwersytecki w Lipsku, ok. 1931 r.

Kopia ArEGL.

Pierwsze dziecko, które padło ofiarą »Eutanazji« z powodu upośledzenia, zmarło 25 lipca 1939 r. w wieku pięciu miesięcy. Niemowlę miało wadę fizyczną i było niedowidzące. Ojciec poprosił więc o zgodę na »Zabójstwo z litości«. Karl Brandt, lekarz Hitlera, zbadał dziecko, które urodziło się w Pomßen 20 lutego 1939 roku. Następnie został zamordowany w Uniwersyteckim Szpitalu Dziecięcym w Lipsku pod kierownictwem Wernera Catela.

Jesienią 1939 r. »Sonderkommando Lange« dokonało pierwszych zabójstw gazem na zlecenie policji bezpieczeństwa w poznańskim obozie koncentracyjnym w Forcie VII oraz w furgonetce gazowej pod kierownictwem berlińskiego Instytutu Medycyny Sądowej. Tlenkiem węgla zamordowano około 1200 pacjentów z sanatoriów Treskau-Owińsk, Poznań i Tiegenhof. 12 lub 13 grudnia 1939 r. Heinrich Himmler podjął decyzję o zastosowaniu tej metody do mordowania chorych w Rzeszy Niemieckiej.

Es ist ein schwarz-weißes Gruppenfoto. Es zeigt sieben Männer in Wehrmachtsuniform, die vor einer Hausfassade, von der der Putz abgeplatzt ist, sitzen und Bier trinken. Hinter ihnen in zweiter Reihe, ebenfalls Bier trinkend, stehen drei Männer. Drei haben die Bierflasche am Mund angesetzt als das Foto entsteht. Die Männer tragen zivile Kleidung, Hemden mit Jacke, Pullover, Pullunder. Die Männer sind jung und mittleren Alters. Es zeigt sie nach der Ermordung von Jüdinnen und Juden mit Gaswagen in Kulmhof.

Zdjęcie grupowe »Sonderkommando Lange«. Wymordowało ono tysiące polskich więźniów, a później także Żydów oraz Sinti i Romów w obozie zagłady Kulmhof.

Fundacja Pomnik Pomordowanych Żydów Europy.

Es ist eine Seit eines vergilbten Briefes. Der Brief ist auf dem Briefpapier des höheren SS- und Polizeiführers beim Reichsstatthalter in Posen im Wehrkreis 11. Der Brief ist an den SS-Gruppenführer Nordost Sporrenberg adressiert. Der Brief ist eng mit Schreibmaschine geschrieben. Auf gibt es einen Stempel mit dem Schriftzug »Geheime Reichssache!«

Fragment pisma Wyższego Dowódcy SS i Policji do Namiestnika Rzeszy w Poznaniu Jakoba Sporrenberga do Wyższego Dowódcy SS i Policji Północny Wschód, 18 października 1940 r.

BArch NS 19/2576.

Realizacja mordowania chorych w Warthegau z »Centralnym Urzędem« i »Specjalnym Urzędem Stanu Cywilnego” pod kierownictwem Gauleitera Arthura Greisera stała się wzorem dla »Akcji T4«. W Warthegau, Gdańsku, Prusach Wschodnich i na Pomorzu mordowanie chorych było kontynuowane po próbnym gazowaniu. Oprócz „Sonderkommando Lange« zaangażowano również »Sonderkommando Eimann”. Wszyscy zaangażowani otrzymali nagrodę w wysokości 10 marek Rzeszy. Wielu z nich trafiło później do obozów zagłady.

Es ist eine Papierseite mit einem Reichsadler und einem Hakenkreuz sowie dem Schriftzug Adolf Hitler links oben auf der Seite. Es ist das private Briefpapier von Adolf Hitler. Der Text besteht nur aus einem Absatz und ist mit einer Schreibmaschine getippt. Er ist handschriftlich von Adolf Hitler unterzeichnet. Under der Unterschrift ist eine handschriftliche Notiz von Gürtner. Sie lautet: »Von Bouhler mir übergeben am 29.8.1940. Dr. Gürtner.«

List od Adolfa Hitlera z października 1939 r., datowany na 1 września 1939 r.

Kopia ArEGL.

To upoważnienie od Adolfa Hitlera zostało napisane w październiku 1939 roku i opatrzone datą wsteczną. Adolf Hitler wykorzystał je do usprawiedliwienia mordów na chorych, które miały miejsce w Polsce już od 1 września 1939 roku. Ponieważ »Ustawa o eutanazji« nie została przyjęta, Adolf Hitler wykorzystał ten list do stworzenia pseudo-prawnej podstawy dla różnych środków »Eutanazji« podczas II wojny światowej.

DECYDUJĄCE PRAWA I OBOWIĄZKI

W czasach narodowego socjalizmu wprowadzono nowe obowiązki i zniesiono stare prawa. Te nowe prawa i nakazy stały się podstawą do podejmowania decyzji. W rezultacie przestępstwa stały się legalne. Stosowanie tych przepisów szło w parze z decyzją o tym, które życie jest warte przeżycia.

Das Protokoll aus der Sitzung ist auf vergilbtem Papier. Es ist die erste von zwei Seiten. Das Papier ist eng mit Schreibmaschine beschrieben. Mit Bleistift wurde hinzugefügt, dass es ein ganzer Auszug aus dem Protokoll ist. Die wiedergegebenen Personen sind unterstrichen, es handelt sich nur um den Reichkanzler, seinen Stellvertreter und den Innenminister.

Fragment protokołu z punktu 18 posiedzenia z dnia 14 lipca 1933 r. dotyczącego uchwalenia »Ustawy o zapobieganiu rodzeniu się potomstwa obciążonego chorobami dziedzicznymi«.

BArch R 43-II/720.

Ustawa o zapobieganiu dziedzicznym chorobom potomstwa została uchwalona 14 lipca 1933 r. i weszła w życie 1 stycznia 1934 r. Regulowała ona kwestię przymusowej sterylizacji. Tylko jedna osoba sprzeciwiła się projektowi ustawy podczas decydującego posiedzenia: wicekanclerz Franz von Papen domagał się, aby sterylizacja pozostała dobrowolna. Adolf Hitler zignorował tę opinię i nakazał przyjęcie ustawy zgodnie z propozycją Arthura Gütt, Ernsta Rüdina i Falka Ruttke.

Kobiety często były w ciąży, gdy miały zostać poddane sterylizacji. W 1935 r. »Ustawa o zapobieganiu dziedzicznie choremu potomstwu« została rozszerzona. Regulowała ona teraz również przymusową aborcję od szóstego miesiąca ciąży. W 1936 r. jako kolejny powód do sterylizacji uwzględniono »Nieprzystosowanie społeczne«.

Es ist die erste Seite eines vergilbten Dokumentes mit dem Gesetzesentwurf. Das Papier ist eng mit Schreibmaschine beschrieben.

Fragment projektu »Ustawy o zapobieganiu dziedzicznie choremu potomstwu« z dnia 26 czerwca 1935 r.

BArch R 43-II/720.

Es ist eine Papierseite aus einem Gesetzesblatt. Die Seite ist vergilbt, der Text ist zweispaltig. Die 7. Verordnung ist unterzeichnet von Leonard Conti. Die untere Hälfte der Seite ist durchgestrichen.

Rozporządzenie »Ustawy o zapobieganiu dziedzicznym chorobom potomstwa« z dnia 14 listopada 1944 r.

BArch R 43-II/722.

Po wypowiedzeniu wojny totalnej decyzje o sterylizacji miały być podejmowane tylko w nagłych przypadkach. Rząd Rzeszy miał nadzieję, że pozwoli to zaoszczędzić pieniądze, ponieważ pozostało tylko kilku lekarzy, a sale operacyjne były potrzebne dla rannych.

Es ist eine schwarz-weiße Fotokopie. Es ist ein einspaltiger Bericht einer Zeitung mit schwarzer Druckschrift auf weißem Papier.

Raport prasowy: Całkowity wysiłek wojenny; tutaj: Ograniczenie realizacji »Ustawy o zapobieganiu dziedzicznie choremu potomstwu« z dnia 6 września 1944 r.

BArch R 36/1369.

Es ist eine schwarz-weiße Fotokopie. Es ist das Gesetz, veröffentlicht in einem Gesetzblatt. Der zweispaltige Text ist in schwarzer Druckschrift auf weißem Papier.

Wyciąg z Reichsgesetzblatt nr 133 z 27 listopada 1933 r., strony 996 – 999.

Kopia ArEGL.

Ustawa z dnia 24 listopada 1933 r. przeciwko niebezpiecznym przestępcom oraz o środkach bezpieczeństwa i poprawczych wprowadziła bezpieczne umieszczenie w sanatorium i domu opieki. W § 42a (5) i § 42k jako karę przewidziano również »Emancypację niebezpiecznych przestępców moralnych« (kastrację).

Do 1933 r. nie istniał żaden organ rejestrujący chorych i zarządzający nimi. W czasach narodowego socjalizmu »Ustawa o standaryzacji systemu opieki zdrowotnej« po raz pierwszy utworzyła urzędy ds. zdrowia w całej Rzeszy. Do dziś są one powiązane z administracjami okręgowymi. Ich głównym zadaniem była wówczas »Rejestracja dziedziczno-biologiczna« i doradztwo w sprawach »Opieki dziedzicznej i rasowej«. Inne zadania były temu podporządkowane.

Es eine Seite als schwarz-weiße Kopie aus einem Gesetzblatt. Der Gesetzestext ist in kleiner Schriftgröße eng beschrieben und zweispaltig gedruckt.

Wyciąg z Reichsgesetzblatt »Gesetz über die Vereinheitlichung des Gesundheitswesens« z dnia 3 lipca 1934 r.

Kopia ArEGL.

Es ist eine hauchdünne Papierseite mit Maschinenschrift bedruckt. Der Text besteht nur aus einer Überschrift und einem einzigen Absatz, der die ganze Seite füllt.

Fragment wykładu wygłoszonego 7 marca 1938 r. dla lekarzy Urzędu Zdrowia Publicznego w Lüneburgu na temat warunków zdrowotnych w mieście i powiecie Lüneburg.

NLA Hannover Hann. 138 Lüneburg Acc. 101/88 n. 275.

Już w marcu 1938 roku szef wydziału zdrowia w Lüneburgu ogłosił, że 80% chorych i ich rodzin zostało zarejestrowanych. Do tego czasu około osiem procent wszystkich osób ubiegających się o małżeństwo zostało odrzuconych z powodu dziedzicznego stanu zdrowia. Dyrektor chwalił się, że liczba ta znacznie przekracza średnią krajową.

Stanowiło to, że tylko osoby, które nie zostały uznane za cierpiące na chorobę dziedziczną, miały prawo do zawarcia małżeństwa. Decydującym czynnikiem było to, czy małżeństwo miało przynieść »Zdrowe« potomstwo. Jeśli ktoś został uznany za »Dziedzicznie chorego«, małżeństwo nie było dozwolone. Nawet sterylizacja nie prowadziła do późniejszej licencji małżeńskiej.

Es ist eine Seite aus dem »Gesetz zum Schutze der Erbgesundheit des Deutschen Volkes«. Das Papier ist leicht vergilbt. Der Text ist eng gedruckt. Im Gesetz sind handschriftliche Unterstreichungen mit blauem Bundstift. Die Passagen sind dadurch hervorgehoben.

Fragment »Ustawy o ochronie zdrowia dziedzicznego narodu niemieckiego« z dnia 18 października 1935 r.

BArch R 43-II/722.

Es ist eine weiße Papierseite mit Schreibmaschine eng beschrieben. Es ist eine Fotokopie. Es sind Kommentare zum Gesetz. Die Kommentatoren und ihre Kernaussagen sind unterstrichen. Es gibt auch Wortkorrekturen und handschriftliche Kommentare.

Fragment transkrypcji »Ustawy o wspomaganym umieraniu«, około 1939 r.

BArch R 96-I/2.

»Ustawa o eutanazji«, która została opracowana przed wybuchem II wojny światowej, ale nigdy nie została uchwalona, miała na celu uczynienie zabójstw osób chorych i niepełnosprawnych bezkarnymi. Aby umożliwić zamordowanie jak największej liczby osób za pomocą »Bezbolesnej eutanazji«, nawet wbrew woli ich krewnych, projekt ustawy przewidywał obowiązkowe zgłaszanie i nakaz umieszczenia w wyznaczonym sanatorium lub domu opieki.

Die Abschrift des Erlasses über die Meldepflicht ist mit Schreibmaschine auf gebräuntem Papier geschrieben. Die Seite ist eng beschrieben und vergilbt. Es gibt keinen freien Textrand, der Text reicht bis zum Seitenrand.

Fragment »Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych Rzeszy w sprawie obowiązku zgłaszania dzieci z wadami rozwojowymi« z 18 sierpnia 1939 r.

NLA Hannover Nds. 721 Lüneburg Acc. 8/98 n. 3.

Przed wybuchem wojny planowano również zabijanie dzieci niepełnosprawnych. Aby to zrealizować, początkowo wprowadzono obowiązkową rejestrację tylko dla dzieci poniżej trzeciego roku życia. W 1941 roku obowiązek ten rozszerzono na młodzież do 16 roku życia. Rejestracja dzieci miała decydujące znaczenie dla ustalenia, czy zostaną one przymusowo umieszczone w nowo utworzonym »Specjalistycznym oddziale dziecięcym«, gdzie groziło im zamordowanie.

Chociaż nie istniała »Ustawa o eutanazji«, obowiązek rejestracji dzieci został rozszerzony na dorosłych. Na terytorium Rzeszy Niemieckiej instytucje zostały poproszone o zgłaszanie swoich pacjentów. Zgłaszanie i rejestracja stanowiły podstawę do prześladowań i morderstw.

Es ist ein Papier-Formular mit schwarzer Schrift auf weißem Papier. Das Formular ist nicht ausgefüllt. Neben den Personendaten wird abgefragt, ob jemand Kriegsteilnehmer war, ob die Person regelmäßig Besuch bekäme, seit wann die Person in einer Anstalt ist, mit welcher Diagnose oder aufgrund welchen Deliktes, ob es eine Beschäftigung gäbe und falls ja, welche. Die Schrift ist in Altdeutsch. Im unteren Bereit ist ein mit dicker Linie umrandetes Rechteck, in das nur die Gutachterinnen und Gutachter Eintragungen machen dürfen. Die Frage, ob jemand Kriegsteilnehmer im Ersten oder Zweiten Weltkrieg war, ist nachträglich per Stempel hinzugefügt worden.

Niewypełniony formularz rejestracyjny dla osób dorosłych z chorobą.

BArch R 96-I/2.

Zgłoszenia dokonano za pomocą formularza. Pytano między innymi o to, jak długo dana osoba przebywa w instytucji i czy przyjmowała odwiedzających. Informacje te były niezbędne do oceny i podjęcia decyzji, czy dana osoba została wybrana do zamordowania.

Es ist ein maschinengeschriebener Brief auf vergilbtem Papier. Darin wird der Regierungspräsident in Minden auffordert, jüdische Erkrankte nach Wunstorf zu verlegen. Die wichtigen Aussagen sind unterstrichen. Es gibt keine Originalunterschrift. Mit einem roten Bleistift ist ein 7 und eine 6 notiert, die Bedeutung ist unbekannt.

Dekret o przeniesieniu umysłowo chorych Żydów, 30 sierpnia 1940 r. (kopia).

Główne archiwum Bethel. HAB BeKa1, 38.

Wiosną 1940 r. do »Centralnego Centrum Obsługi« przy Tiergartenstraße 4 (Berlin) należało zgłaszać przypadki uśmiercania żydowskich pacjentów. Minister Spraw Wewnętrznych Rzeszy, Wilhelm Frick, nakazał utworzenie w całej Rzeszy tak zwanych »centrów zbiórki« dla żydowskich pacjentów. Sanatorium i dom opieki w Wunstorf musiały utworzyć takie »Centrum zbiórki« dla regionów Hanoweru i Westfalii.

Herbert Linden z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Rzeszy wezwał wszystkie sanatoria i domy opieki w prowincji Hanower do zgłoszenia swoich pacjentów, którzy kwalifikowali się do zamordowania do 1 sierpnia 1940 roku. Dotyczyło to również pacjentów sanatorium i domu opieki w Lüneburgu.

Es ist ein maschinengeschriebener Brief auf vergilbtem Papier. Darin wird der Regierungspräsident in Osnabrück auffordert, Erkrankte zu melden. Es ist kein Original, sondern eine Abschrift, daraufhin deutet ein Stempel mit Unterschrift.

Pismo ministra spraw wewnętrznych Rzeszy Herberta Lindena do prezydenta okręgu Osnabrück z 14 czerwca 1940 r.

NLA OSnabrück Rep. 430 Dez. 303 Akz. 19/56 n. 237.

»Chorych jest raczej zbyt wielu niż zbyt mało.«

Zdanie z pisma Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Rzeszy z dnia 26 lipca 1940 r.

NLA Hanover Hann. 155 Göttingen Acc. 58/83 n. 10.

Fragment dokumentacji medycznej Theodora Jenckela. Jego »Osłabienie umysłowe średniego stopnia« stało się w trakcie raportu »Schizofrenią«.

NLA Hannover Hann. 155 Lüneburg Acc. 2004/066 n. 07981.

Ponieważ raporty musiały być zgodne z wymogami Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Rzeszy, lekarz Rudolf Redepenning fałszował dokumentację medyczną. Zmienił początkową diagnozę lub dodał wpis »Schizofrenia«. W ten sposób instytucja w Lüneburgu zdołała zgłosić wymaganych 480 pacjentów.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych Rzeszy z dnia 6 maja 1944 r. (kopia).

NLA Hannover Hann. 155 Lüneburg Acc. 56/83 Nr. 8/2.

Dekret ten stanowił, że niezdolni umysłowo robotnicy przymusowi mieli być »Przenoszeni« do instytucji znajdujących się poza terytorium Rzeszy. W tym celu należało zorganizować specjalne transporty. Aby to ułatwić, planowano utworzenie centralnych punktów zbiórki. Dekret był zatem decydującym warunkiem wstępnym dla utworzenia tak zwanych »Centrów zbiórki cudzoziemców«.